- Konu Başlıkları
- Kaşıntı Neden Olur ve Nasıl Tedavi Edilir?
- Kaşıntı Nedir?
- Kaşıntı Bulguları Nelerdir?
- Kaşıntı Sebepleri Nelerdir?
- Döküntünün Eşlik Etmediği Kaşıntının Sebepleri Nelerdir?
- Dikkat Edin!
- Kaşıntı Tedavisi Yapılabilir mi?
- Kaşıntının Nedenini Bulmak için Hangi Testler Yapılabilir?
- Kaşıntı Nasıl Tedavi Edilir?
- Kaşıntı için Öneriler
Kaşıntı Neden Olur ve Nasıl Tedavi Edilir?
Kaşıntı, vücudumuzun zararlı dışsal maddelerden veya parazitlerden (örneğin böcek ısırığı gibi) korunmak için verdiği normal bir tepkidir.
Kaşıntı çok çeşitli cilt ve iç hastalıklardan kaynaklanabilmektedir. Tüm vücutta görülebileceği gibi sadece genital kaşıntı (vajinal kaşıntı), makat gibi belli bölgelerde de spesifik olarak görülebilmektedir. Bazı durumlarda oldukça normal olabilen kaşıntı, bazı durumlarda farklı hastalıkların belirtisi olabilmektedir. Bu nedenle uzun süreli kaşıntı probleminde mutlaka bir dermatolog ile görüşmelisiniz. Şimdi kaşıntı nedir, kaşıntı neden olur, kaşıntı nasl tedavi edilir birlikte görelim.
[widget-162]
Kaşıntı Nedir?
Vücutta kaşıntı; cildin kazınma, sıyrılma, çizilme hissi anlamına gelmektedir. Vücudumuzun zararlı dışsal maddelerden veya parazitlerden (örneğin böcek ısırığı gibi) korunmak için verdiği normal bir tepkidir. Pruritus olarak da bilinmektedir. 6 haftadan uzun süren kaşıntı kronik kaşıntı (kronik pruritus) olarak adlandırılmaktadır.
Kaşıntı Bulguları Nelerdir?
Kaşıntının bulguları aşağıdaki gibidir:
- Altta yatan cilt hastalığına özgü değişiklikler: Kırmızılık, kabuklanma, kuruluk, lekeler, soyulma
- Altta yatan iç hastalıklara özgü değişiklikler: Halsizlik, yorgunluk, solukluk, aşırı terleme, ateş, sürekli uyuma isteği, ciltte morarma, ağızda yara
Kaşıntı Sebepleri Nelerdir?
Kaşıntı birçok sebebe bağlı olarak ortaya çıkabilmektedir. Bu kaşıntı sebepleri;
- Kontakt dermatit
- Ürtiker
- Uyuz
- Bitler
- Mantar enfeksiyonları
- Böcek ısırıkları ve sokmaları
- Atopik egzama
- Alerji (allerjik) egzema
- Gül hastalığı (Pityriasis rosea)
- Sedef hastalığı (Psöriyazis)
- Dermatit herpetiformis
- Liken planus
- Liken simplex chronicus
- Yaşlılardaki incelmiş deri (Senil atrofi)
- İsilik
Kaşıntıya neden olan iç hastalıklar aşağıdaki gibidir:
- Karaciğer ile ilişkli hastalıklar: Hepatik, kolestaz, özellikle primer biliyer siroz ve ilaç kaynaklı kolestaz
- Gebelik
- Hormonal hastalıklar
- Şeker (Diyabet)
- Kronik böbrek hastalığı
- Kan hastalıkları: Polisitemi rubra vera (kırmızı kan hücrelerinin artması), demir eksikliği, miyeloproliferatif bozukluklar (beyaz kan hücrelerinin hastalıkları)
- Nörolojik hastalıklar: Multipl skleroz, nöropati, sinir kökü tahrişi veya sıkıştırma
- Kanser: Hodgkin lenfoma, lösemi, karsinom (özellikle akciğer, prostat veya mide)
- HIV enfeksiyonu.
- İlaç alerjileri veya yan etkiler (Örneğin; Opioid analjezikler, allopurinol, amiodaron, statinler)
- Psikolojik hastalıklar: Obsesif (takıntılı) durumlar, şizofreni, artefakt dermatiti (kişinin bizzat kendisi tarafından yapay olarak deride oluşturulan lezyonlar)
Döküntünün Eşlik Etmediği Kaşıntının Sebepleri Nelerdir?
Kaşıntının birçok olası nedeni vardır. Ancak bazı kişiler için tam bir neden bulunamamıştır. Kaşıntı bir bölgeye lokalize olabilir veya tüm cildi yaygın tutabilir.
Döküntüsüz tüm cildi tutan kaşıntı (özellikle de 65 yaş üstü kişilerde) çoğunlukla kuru ciltten kaynaklanmaktadır. Ayrıca ilaçlar veya iç hastalıklar da döküntüsüz kaşıntıya sebep olabilmektedir.
Belli bir nedeni olmayan kaşıntı yaşlı insanlarda daha sık görülmektedir.
Dikkat Edin!
Eller ne kadar temizlenirse temizlensin mikrop içereceğinden özellikle dışardayken cildimizin herhangi bir yerini kaşımamaya özen göstermeliyiz. Aksi durumda mikrop veya enfeksiyon gibi bir durumla karşı karşıya kalınabilir.
Kaşıntı Tedavisi Yapılabilir mi?
Kaşıntı bir iç hastalığın belirtisi ise hastalığın tedavisi kaşınmanın azalmasını sağlamaktadır. Kaşıntının sebebi bir ilaç ise ilacın kesilmesi de kaşıntının iyileşmesini sağlar.
Kuru cildin tedavi edilmesi ve düzenli nemlendirici kullanılması da kaşıntıyı azaltabilmektedir. Bu durumda kaşıntı tedavisine ek olarak cilt düzenli olarak günlük veya her banyodan sonra nemlendirilmelidir.
Kaşıntının rahatlatılması için ayrıca hekim reçetesi doğrultusunda antihistaminik ilaçlar, kısa dönem steroid içeren ilaç veya kremler, kalmosan losyon gibi sürülen ve kaşıntıyı azaltan losyonlar kullanılabilmektedir.
Kaşıntının Nedenini Bulmak için Hangi Testler Yapılabilir?
Bir cilt hastalığından şüpheleniliyorsa deri biyopsisi gerekli olabilir. Dermatoloğunuz veya doktorunuz altta yatan tıbbi durumları araştırmak üzere kan testleri isteyebilir. Ayrıca göğüs röntgeni de (akciğer filmi) çekilebilir. Bu testlere, sizi muayene ettikten ve hikayenizi aldıktan sonra gerekli olup olmadığına karar verecek olan hekiminizdir.
Kaşıntı Nasıl Tedavi Edilir?
Kaşıntı birbirinden farklı birçok yöntem ile tedavi edilebilmektedir. Kaşıntı tedavisi yöntemleri aşağıdaki gibidir:
- Nemlendiriciler (Yumuşatıcılar): Cildinizin dış tabakasının dış etkenlerden daha iyi korunması için nemlendiriciler her gün birkaç kez uygulanmalıdır. Cildiniz ne kadar sık kurursa, o kadar sık nemlendirici uygulamanız gerekir. İçindeki yağ oranına göre değişen birçok farklı nemlendirici çeşidi vardır. Bu nedenle kullanmayı sevdiğiniz birini seçmeniz önemlidir. Mentol (nane) içeren su bazlı kremler kuru cildi olmayan birçok kişide kaşıntı giderici krem olarak kullanılmaktadır. Eğer cilt çok kuruysa daha yoğun nemlendirici kremler önerilir. Kokusuz beyaz vazelin, kaşıntı tedavisinde nemlendirici olarak tercih edilebilir.
- Kaşıntı Önleyici Kremler: Bazı kremler nemlendirici etkiye ek olarak kaşıntı giderici ajanları da (krotamiton veya laurromakrogol içeren kremler gibi) içermektedir. Kaşıntı için ilaç kullanılacaksa mutlaka dermatolog tarafından reçete edilen bir ürün kullanılmalı.
- Topik Steroid Kremler veya Merhemler: Aktif bir inflamatuar cilt durumu olduğunda genellikle kızarıklık ve kaşıntıyı giderirler. Kısa süreli ve hekim kontrolünde uygulanmalılardır.
- Antihistaminikler: Antihistaminik tablet veya şuruplar, kaşıntının bazı nedenlerini iyileştirmeye yardımcı olabilmektedir. Bazı hastalarda sedatif olmayan antihistaminikler yararlı olabilir. Bununla birlikte kronik kaşıntıda sedatif anthistaminikler ile en iyi sonuç alınır. Ancak bunlar uyku hali ve sersemlik hissi yapabilmektedir. Bu nedenle araba kullanmayı veya makine kullanmayı planlıyorsanız sedatif antihistaminikleri kullanmamalısınız. Gece yatağa gitmeden önce alınmaları en iyi tercihtir.
- Eğer pruritus sebebi ile uykunuz bölünüyorsa doktorunuz tarafından reçete edilen bazı antidepresanlar gece alındıklarında daha rahat uyumanızı sağlayabilmektedir.
- Alışkanlık: Kaşıntı alışkanlık haline gelebilmektedir. Bu alışkanlığın kırılması oldukça zordur. Ancak kaşıntının günün en çok hangi saatlerde ve faaliyetlerde meydana geldiğini belirlemek davranışınızı değiştirmeniz konusunda size yardımcı olabilir.
- Fototerapi: Hastanede verilen ultraviyole ışık tedavisi kaşıntının azaltılmasına yardımcı olabilmektedir.
[widget-163]
Kaşıntı için Öneriler
Kaşıntıdan kurtulmak için yapabileceğiniz bazı şeyler kaşıntıyı azaltmaya veya durdurmaya yardımcı olacaktır. Bu cilt hastalığı çözümü için yapabilecekleriniz aşağıdaki gibidir:
- Tırnaklarınızı kısa tutunuz. Mümkün olduğunca cildinizi kaşımamaya, sıyırmamaya ve çizmemeye çalışınız. Çünkü kaşındıkça, kaşıntı hissi artar ve kısır döngüye girer.
- Yünlü kıyafetler yerine pamuklu kıyafetler giyiniz.
- Alışkanlıklarınızı değiştirerek kaşıntıya sebep olan durumlardan kaçınınız.
- Kaşıntı tedavisi süresince cildi kaşırken çizmek ve sıyırmak yerine sıvazlama ve okşamayı tercih ediniz.
- Sıcak su, cildinizden doğal yağları kaldırabileceğinden banyo sürenizi uzun tutmamaya özen gösteriniz.
- Günde birden fazla olamayacak şekilde ılık su (sıcak su ile değil) ile hızlı duş alınız. Uzun süren duşlar cilt kuruluğunu arttırır.
- Kuru kaşıntılı ciltler için iyi olduklarını iddia etseler de sabunları veya köpüklü vücut şampuanlarını kullanmaktan kaçınınız. Çünkü bunların çoğunda cildin doğal yağını temizleyen deterjanlar bulunmaktadır ve cildi da çok kurutur bunun yerine kuru ciltler için uygun olan vücut temizleyici jellerden uygulayın
- Nemlendirici krem emdirilmiş soğuk bir fanila ile kaşınan cilt bölgelerini örtmek kaşıntınızı azaltabilir. Buzdolabında saklanan soğutulmuş nemlendirici kremlerdeki serinlik hissi de kaşıntıyı daha hızlı gidermeye yardımcı olabilmektedir.
- Yatak odasını serin tutunuz ve ağır veya ısı tutan yatak çarşaflarıyla yatmayınız.
Yazar: Doç. Dr. Sevil Savaş Erdoğan
